مقدمهي مترجم ............................................................................................................3
پيشگفتار ......................................................................................................................7
تفاوت انسان با ديگر موجودات...................................................................................7
نيروي بصر ...................................................................................................................9
نيروي قلب يا فؤاد .....................................................................................................11
نيروي سمع ................................................................................................................12
نيروي اراده.................................................................................................................15
كاركرد نيروي سمع براي باورمندان....................................................................17
لزوم اعتقاد به وجود خدا ........................................................................................20
25..................................................................................................................تسلسل- 1
26.......................................................................................................................دور- 2
3 -دليل امكان............................................................................................................27
دليل نبود خالق براي خدا...........................................................................................30
دليل حدوث ................................................................................................................33
ادعاي تصادفيبودن خلق عالم ...................................................................................38
اگر خدا خالق است پس چرا آشكار نميشود؟..........................................................40
برهانِ نظم..................................................................................................................45
آيا در عالم بينظمي وجود دارد؟...............................................................................54

2 اثبات وجود خدا
دليل وحي (پربركتترين دليل) ..............................................................................57
اثبات وجود آخرت از طريق دليل وحي ....................................................................73
اسباب و مسببات در باب زندهشدن مردگان .......................................................79
پاسخ يك سوال در بارهي آيه: 71 سورهي مباركة نحل.............................................92
علت خلق عالم و انسان ...........................................................................................97
گذري بر مسئلهي جبر و اختيار..........................................................................100

سخن و بحث در بارهي وجود خدا و شناخت ماهيت و صـفات او سـابقه اي تـاريخي
دارد. اديـان الهـي و مـذاهب و مكاتـب بشـري در طـول تـاريخ بـا ارائـهي برهـانهـا و
استدلالهاي خاص در صدد اثبات وجود خداي خويش بودهاند؛ چون اعتقـاد بـه وجـود
خدا تأثير مستقيم و بيبديلي بر زندگي انسان داشته و تمام حـالات مـادي و معنـوي وي
تحت الشعاع اعتقاد يا عدم اعتقاد به وجود خداوند قرار گرفته است به طوري كـه انسـان
با اتخاذ يك - يا چند - خدا در صدد كسب رضايت او – يا آنهـا – بـر مـي آيـد و ايـن
تلاش است كه مسير زندگي انسان را تغيير ميدهد.
قائلين به وجود خداي متعال (كه پرچم داران آنها پيامبران الهي بودهاند) با روشهاي
گوناگون در صدد اثبـات وجـود خـدا بـوده انـد امـا شـالوده ي تمـام آن هـا ، برهـان هـا و
استدلالهاي منطقي و عقلي بوده است. در گذر تاريخ نيز ايـن بـراهين از اسـتدلال هـا يي
ساده و ابتدائي به استدلالهـا يي پيچيـده و آكادميـك بـدل شـده انـد كـه بـا پيشـرفت در
عرصههاي گوناگون ارتباطي نفي ناشدني دارند.
با وجود آن كه در طول تاريخ برهانهاي بسياري براي اثبات وجـود خـدا آورده شـده
است اما پرداختن به آن در عصر كنوني ضروريتر مـي نمايـد؛ چـون شـبهه پراكنـي هـاي
ناشيانه و عوام فريبانه براي اغواي خداپرستان نمودي واضحتر و پر رنگتر يافته اسـت و
متأسفانه بسياري از خداباوران از كنار اين موضوع بـا تسـاهل و سـاده انگـاري گذشـته و
توجه لازم را بدان مبذول نميدارند و يا اگر هم بر رد آنـان همـت مـي گمارنـد بـه قـول
ظريفي از درِ «بد دفاع كردن» وارد ميشوند و خود آبي بر آن آسياب ميگردند.
از طرف ديگر توجه به اين نكته كه براهين عقلي اثبات وجود خدا غالباً فلسفي و ثقيل
هستند و شايد براي كساني كه از مفاهيم فلسفي و منطقي كلاسيك اطلاع چنداني ندارنـد

4 اثبات وجود خدا
خسته كننده باشد متبادر كنندهي نوعي احساس نياز براي ابراز و بيان همان براهين امـا بـا
زبان و ادبياتي قابل فهمتر است كه باز هم متأسفانه در عصر ما – جز چند كتاب فـاخر –
در اين زمينه جز از طريق و كلام علماي فلسفهي يونان و متكلمان پس از دهـه ي چهـارم
تاريخ اسلامي نرفته و نگفتهاند.

 بیان دلایل متعدد اثبات وجود باریتعالی و شناخت ماهیت و صفات اوست. این اثر، ترجمه سخنرانی استاد است که از زبان کردی ترجمه شده است. کتاب با برشماری تفاوت‌های انسان با دیگر موجودات آغاز شده و نیروی بَصر، فؤاد، سمع و اراده را به عنوان ویژگی‌های متمایز انسان شرح می‌ده وی در بخش بعد، به علت‌های لزوم اعتقاد به خدا می‌پرداز در این فصل، تسلسل، دور و امکان به عنوان علل این اعتقاد توضیح می‌ده دلیل حدوث، برهان نظم و دلیل وحی به عنوان دیگر دلایل وجود خداوند مهربان معرفی و تشریح می‌شون در ادامه، اسباب و کیفیت زنده‌شدنِ مردگان به بحث گذارده شده و سپس، انگیزه خلق عالم و انسان بیان می‌شو فصل پایانی کتاب، گذری است بر موضوع جبر و اختیار و مسایل مربوط به آن.